Slikproblemen bij ouderen: hoe herken je het en wat zijn de oorzaken?

Zelfstandig eten kan voor veel ouderen in verzorgingscentra lastig zijn. Ze raken snel vermoeid of hebben problemen met kauwen en slikken. Slikproblemen bij ouderen kunnen door verschillende redenen ontstaan en komen helaas vaak voor. Een groot deel van ouderen heeft dan ook lichte tot ernstige moeite met slikken. Dysfagie, ofwel slikproblemen bij ouderen, wordt niet altijd opgemerkt en is daardoor een van de mogelijke oorzaken van ondervoeding. Bewust zijn van de symptomen en mogelijke oorzaken is dus van levensbelang.

Symptomen slikproblemen herkennen

Zoals Care Culinair expert Ruud Verkaaik uitlegt ‘Het belangrijkste is het herkennen: als je ziet dat ouderen moeilijker gaan slikken of pijn lijken te hebben moet je dat goed in de gaten houden. En wanneer dit terug blijft komen moet je aan de bel trekken.‘ Let tijdens de maaltijd op of deze symptomen zichtbaar zijn:

 

  • Moeite met doorslikken van voedsel en dranken
  • Pijn tijdens het slikken, aan het gebit, tandvlees, tong of keel
  • Verslikken en hoesten
  • Lang kauwen voor het slikken
  • Voeding met heel veel vocht wegspoelen
  • Knoeien of kwijlen en door schaamte liever niet in het bijzijn van anderen eten
  • Lang doen over de maaltijd
  • Laatste happen laten staan door vermoeidheid
  • Niet meer snappen hoe of waarom ze moeten eten, bijvoorbeeld door dementie
  • Niet meer kunnen genieten van het voedsel en dranken, alleen eten en drinken wanneer het ‘moet’ voor de gezondheid

 

Omdat niet alle symptomen fysiek zijn is vragen naar eventuele klachten verstandig. Bespreek vermoedens altijd met een logopedist. Vaak zijn logopedisten gespecialiseerd in ouderenzorg al aangesloten bij zorginstellingen en thuiszorg organisaties. De logopedist voert samen met een KNO arts een slikonderzoek uit en stelt aan de hand daarvan een actieplan op.

 

Slikproblemen hebben een grote verscheidenheid aan oorzaken. We onderscheiden lichamelijke, neurologische en voedsel-gerelateerde oorzaken.

Slikproblemen

Lichamelijke oorzaken

Een onaangenaam gevoel tijdens het slikken kan onder andere veroorzaakt worden door ziekte, leeftijd of na een ongeval. Weten wat de oorzaak is kan helpen met het omgaan met slikproblemen in het dagelijks leven.

 

Mogelijke oorzaken:

  • Ziektes zoals longontsteking en slokdarmkanker
  • Tumor bij ouderen die een hersenbloeding hebben gehad
  • Complicaties en/of pijn door het (kunst)gebit
  • Zwakke spieren
  • Beschadigde zenuwen
  • Te weinig speeksel
  • Allergieën en medicijngebruik

Neurologische oorzaken

Slikproblemen met een neurologische oorzaak ontstaan vaak als gevolg van dementie. Deze groep kan vaak minder goed aangeven waar ze last van hebben of zijn er zich niet eens bewust van waardoor het langer onopgemerkt blijft, met een verhoogd risico op bijvoorbeeld ondervoeding van dien.

 

Mogelijke oorzaken:

  • Neurologische aandoeningen zoals MS, Alzheimer en Parkinson
  • Verstandelijke beperking
  • Angst om te (ver)slikken
  • Smaakverlies, bijvoorbeeld door medicijngebruik
  • Slikproblemen als resultaat na een ongeval wat de hersenen aantast

Voedsel gerelateerde oorzaken van slikproblemen

Draderig, droog, hard, krokant, kruimelig, plakkerig, scherp en taai; eigenlijk alles behalve zacht, smeuïg en gemalen voedsel is een risico. Niet ieder voedsel is even makkelijk te slikken. Vermijd grote happen en zorg ervoor dat de temperatuur niet te heet of te koud is, vooral voor ouderen die zelf geen bestek meer gebruiken.

Meer leren

Als kenner van alles wat met voeding in de zorg te maken heeft, biedt Care Culinair de praktijkworkshop ‘Dat is even Slikken’ aan.

 

Met deze training, die bestaat uit drie workshops, krijgen medewerkers in de zorg niet alleen meer bewustzijn rondom slikproblemen bij ouderen, maar leren ze vooral hoe ze hier in de praktijk bij het bereiden en presenteren van eten en drinken rekening mee kunnen houden en hoe je dit organiseert. Uiteraard worden de IDDSI-richtlijnen hierin meegenomen. Zelf al aan de slag met IDDSI-vriendelijke recepten voor ouderen met slikproblemen? Download gratis het receptenboek met ontbijt, lunch en tussendoortjes, kerstrecepten voor mensen die moeite hebben met slikken uit 2022 en 2023, en het paasreceptenboek.

 

Met het opleidingsprogramma van Care Culinair, aangevuld met verschillende praktijkworkshops leren zorgmedewerkers tijdens het werk en kunnen ze sneller doorstromen tot een hogere functie. Zo werkt Care Culinair mee aan de broodnodige investering in zorgpersoneel.

 

Neem nu contact met ons op om voor meer informatie over deze training of schrijf je in.